Toespraak van Luitenant-generaal b.d. Mart de Kruif, na de herdenking bij het Artillerie Monument in Dubbeldam op zaterdag 13 mei 2023.

Oorlog is de hel. Als de kogels je om de oren vliegen plas je in de broek van angst, je oren suizen van het geluid, je wordt misselijk van de luchtdruk, de geur van kruit brandt zich in je geheugen en je kunt nauwelijks meer denken. Oorlog betekent dat je normale mensen in volstrekt abnormale omstandigheden plaatst, waarbij angst, moed, verbazing, falen en lijden hand in hand gaan.

De Nederlanders die vochten rond Dordrecht in de meidagen van 1940 waren jongens die moesten vechten met tekorten aan wapens, munitie, training en leiderschap. De hoop op neutraliteit was wreed en plotsklaps vervlogen. Onze kameraden van de derde afdeling van het 14e Regiment Artillerie waren kansloos tegen de Duitse parachutisten, maar gaven de strijd nooit op. Het is hun offer dat we vandaag herdenken.

Waarschijnlijk omdat oorlog wreed oogt en is, denken we er liever niet aan. Nederland wentelde zich na de Eerste Wereldoorlog in een comfortabele deken van neutraliteit en zag een krijgsmacht als een symbool, niet als een leger dat moest kunnen vechten om Nederland vrij te houden. Er was voor de krijgsmacht tot aan 1936 geen visie, geen geld, geen aandacht en geen waardering. Te laat ontwaakte het besef dat vrijheid bevochten moest kunnen worden. Dus moesten onze kameraden hier vechten met antieke stukken artillerie die eigenlijk nooit hadden geschoten, karabijnen die nog geen 100 meter konden schieten, kaderleden die nimmer waren voorbereid op vechten en gebrek aan alles. Wat moeten de artilleristen van III – 14 R.A. zich machteloos en in de steek gelaten hebben gevoeld. In vijf dagen ging de vrijheid verloren, het duurde vijf lange jaren voordat zij werd hervonden. Een dure les.

Sinds de Tweede Wereldoorlog leven wij hier in vrede. Niet alleen door overtuiging, maar ook door afschrikking. Grote mensen die na de Tweede Wereldoorlog over hun schaduw van haat en vijandschap durfden te stappen, legden de basis voor de Europese Unie en de NAVO. Adenauer, Monnet, Schuman, Marshal.

Dat leverde ons in Europa en in Nederland vrede op, tot op de dag van vandaag. Maar de vrede als vanzelfsprekendheid is weg. Door afschrikking collectief bij het grof vuil te zetten is Europa verworden tot een tandeloze krijger met een machteloze krijgsmacht. Nederland voorop. Het was Minister Bijleveld die in december 2020 het parlement meldde dat de Nederlandse krijgsmacht niet meer kon voldoen aan de opgedragen grondwettelijke taken. Niemand reageerde. Want visie is een vies woord en de wereld om ons heen vaak de ver van mijn bed show. De blik is naar binnen gericht, de oogkleppen vastgezet. In Nederland kijken we niet verder dan de volgende crisis, incidenten sturen ons leiderschap en handelen gaan we pas doen als we tegen de muur van de werkelijkheid zijn gereden. Dat deden we bij de toeslagenaffaire, in Groningen, bij Covid en nu weer bij de oorlog in Oekraïne. We zagen het aankomen, maar keken de andere kant op. We wilden het niet zien. Daarom lijkt het alsof alles ons overkomt, terwijl de schaduwen van gebeurtenissen al jaren zichtbaar zijn.

De prijs voor dit falend leiderschap wordt nu mede betaald door het Oekraïense volk. Een busreis van een dag en je staat in de loopgraven.

Wat betekent dit nu voor ons? Sommigen zullen zeggen: ons leven is duurder geworden. En dat is waar. Net zoals we Oekraïense vluchtelingen opvangen. Maar deze oorlog doet ons vooral beseffen hoe kwetsbaar vrijheid is en dat we deze iedere dag moeten koesteren. Onze woningen worden niet beschoten, onze energievoorziening niet stuk gebombardeerd, onze mannen en vrouwen hoeven niet naar het front en onze kinderen kunnen veilig opgroeien zonder het geluid van sirenes, de angst over het lot van familieleden of leven in een vreemd land.

Maar vrijheid is niet alleen een verantwoordelijkheid voor degenen die ons besturen. Het is een verantwoordelijkheid voor ons allemaal. Daarom is vrijheid bovenal een werkwoord. Niet alleen voor onze leiders maar ook voor ons. Iedere keer dat we onrecht zien en niets zeggen, kalft vrijheid af. De scheldende ouders op het voetbalveld, de slechte grap over homoseksuelen, een zijdelingse opmerking over migranten, een genadeloze uitbarsting op twitter, wegkijken als iemand wordt mishandeld, iedere keer als wij hierover zwijgen brokkelt vrijheid een beetje af en verloochen we onszelf en onze bevrijders.

Laten we vandaag dus bovenal beseffen dat vrijheid begint bij onszelf en daar naar handelen. Ook al is het maar een beetje. Maar iedere toekomst begint klein. Dan helpen we niet alleen onszelf, maar eren ook degenen die we vandaag herdenken en ons de vrijheid hebben gegeven.

Reserve kapitein Willem Dethmers , 39 jr.
Dienstplichtig soldaat Harry van den Akker , 22 jr.
Dienstplichtig soldaat Johan van Elten , 24jr.
Dienstplichtig soldaat Gelijn Westerdijk , 23 jr.
Dienstplichtig soldaat Lambert Pennings , 22 jr.
Dienstplichtig soldaat Jan ter Steege , 31 jr.

Wij mogen en zullen hen nooit vergeten. Noch de offers die ze hebben gebracht, noch de opdracht die ze ons hebben gegeven , en die zo treffend staat verwoord op een monument voor gevallen Canadezen in Rha Gelderland”’dying for freedom isn’t that worst that could happen, being forgotten is‘. Wij zullen jullie niet vergeten, Lest we forget.